Kazan Hanlığı Hakkında Bilgi

KAZAN HANLIĞI (1437- 1552)

★ Bugünkü Tataristan’ın başkenti olan Kazan şehri başkent yapılarak Uluğ Muhammed Han tarafından kurulmuştur.

★ Bu hanlığı Bulgar ve Kıpçak Türkleri oluşturmaktaydı.

k Uluğ Muhammed, Moskova Knezliği’ni vergiye bağladı. Uluğ Muhammed’in ölümü üzerine oğlu Mahmut geçti. Rus baskısı artınca ülkede iç karışıklıklar çıktı. 1552’de Ruslar bu hanlığa son verdiler.

Altınorda Devleti Hakkında Kısa Bilgi

ALTINORDA DEVLETİ (1227 - 1502)

★ Cengiz Han’ın oğullarından Cuci babasından önce ölmüştü. Cuci’nin oğullarından Orda ve Batu, dedelerinden hanlık için ikisinden birini tercih etmelerini istediler. Cengiz Han, BatuVu uygun gördü.

★ Dest - i Kıpçak ülkesinde kurulan Altın - Orda devleti başkent olarak Saray’ı seçmişti.

★ Batu Han ülkesinin sınırlarını hızla genişletti. İtil Bulgar devletine son verdi. Rus ve Lehlerle

savaşarak Moskova ve Kiev’i ele geçirdi.

★ Batu Han’ın ölümü üzerine yerine Berke Han geçti. Berke Han’ın Müslümanlığı seçmesi ile Türk - İslam devleti haline gelindi.

★ Berke Han zamanı Altın Orda Devleti’nin en parlak dönemidir.

★ Mengü Timur, Özbek Han ve Canibek Han zamanında gücünü koruyan devlet Canıbek’in ölümü üzerine taht kavgalarına sahne oldu. İyice zayıflayan Altın Orda Devleti’nden Lehistan ve Litvan-ya ayrılarak bağımsız devlet oldular.

★ Timur’dan yardım alan Toktamış Han iç karışıklığa son vererek devleti yeniden güçlendirdi.

★ Altın Orda Devleti ve Timur imparatorluğu arasında Maveraünnehir toprakları yüzünden anlaşmazlık çıktı. Toktamış Han’ı yeniden iç kavgaya sürükledi. Rusların ve Lehlerin saldırıları ile parçalanma sürecine girdi. Kırım, Nogay, Kazan, Kasım, Kü-çüm ve Ejderhan gibi yeni devletler kuruldu.

★ Kırım Han’ı Mengli Giray başkent Saray’ı ele geçirerek Altın Orda Devleti’ne son verdi.

Timurlular Hakkında Kısa Bilgi

TİMURİLER (TİMURLULAR)(1369 - 1507)

★ Çağatay Hanlığı’nda bir bey olan Timur, Türkistan’ın Keş (Yeşil Şehir) şehrinde doğmuştur.

★ Bazı kaynaklara göre Timur, Cengiz soyundan-dır, bazılarına göre ise değildir, ancak Timur’un bağlı olduğu Barulas Boyu, Keş ve Taşkent civarında egemenlik kurmuşlardır.

★ Çağatay Hanlığı’ndaki iç karışıklıklar, bölge halkının Belh’te toplanarak Timur'u, emir ilan etmesine sebep oldu.

★ Timur, emir olduktan sonra fetih hareketlerini hızlandırdı. İran, Kafkasya, Azerbaycan ve Hindistan’ın bir kısmı ve Afganistan'ı topraklarına kattı.

★ Timur, Altın Orda Devleti’ni yenerek bu devleti iç kavgaya sürükledi. Altın Orda Devleti bir süre sonra da parçalandı. Bu durum Rusların güçlenmesini sağladı.

★ Timur’un Türk dünyası aleyhine sonuçlanan ikinci seferi Anadolu üzerine oldu. 1402 Ankara Sa-vaşı’nda Yıldırım Bayezit’i yenerek Osmanlı Devleti’ni iç karışıklığa sürükledi.

★ Cihan imparatorluğu kurmak için uğraşan Timur, Çin’e sefer hazırlığında iken öldü (1405).

Ankara Savaşının Nedenleri ve Sonuçları

ANKARA SAVAŞI (1402)

Osmanlı Devleti’nin Malatya ve Elbistan’ı alması, Osmanlı Devleti’ni Memlükler ile sınır komşusu yaptı. Timur yaptığı seferlerle, Altın Orda Devleti, İran, Irak’ı ele geçirerek Osmanlı sınırlarına dayandı.

Nedenleri

★ Timur’un Azerbaycan, Kafkasya, Irak ve İran’ı ele geçirerek Osmanlı Devleti'nin sınırlarını tehdit etmesi

★ Hakimiyetleri sona eren Anadolu beyliklerinin Timur’u Osmanlı Devleti aleyhine kışkırtması

★ Her iki hükümdarın cihan hakimiyeti idealini gerçekleştirmek istemesi

★ Çin'e sefer planlayan Timur’un batıyı kontrol altına almak istemesi

 ★ Timur’a karşı savaşan Bağdat hükümdarı Ahmet Celayir ile Karakoyunlu hükümdarı Kara Yusuf’un Yıldırım Bayezit’e sığınması

★ İki hükümdar arasındaki karşılıklı kışkırtıcı mektuplar

★ Timur’un Sivas’a girerek şehri harap etmesi Savaşın Başlaması

★Timur son olarak Yıldırım Bayezit’in kendisine bağlı olmasını, Kara Yusuf’un kendisine teslim edilmesini, Anadolu beyliklerinin eski yerlerinin kendilerine iade edilmesini istedi. Bu istekler kabul görmeyince Çubuk Ovası’nda iki ordu karşı karşıya geldi.

★ Osmanlı ordusu ilk saldırıyla Timur kuvvetlerini sarstı ise de Timur’un fillerle takviyeli zırhlı kuvvetleri bu hücumu önledi.

★ Kara Tatarlar ve Anadolu beylerine bağlı sipahiler eski beylerinin bulunduğu Timur tarafına geçerek ihanet ettiler. Bu durum savaşın yönünü değiştirdi. Böylece Osmanlılar tarihinde ilk defa ağır bir yenilgiye uğradılar.

Ankara Savaşı’nın Sonuçları

★ Anadolu Türk birliği bozuldu ve Osmanlı Devleti’ne daha önce katılmış beylikler yeniden kuruldular (Karesioğulları Beyliği hariç). 

★ İstanbul’un alınması gecikti, Bizans’ın ömrü uzadı.

★ Osmanlı Devleti’nin elli yıl kadar duraklamasına sebep oldu. 

★ Timur bir süre Anadolu’ya hâkim oldu. 

★ Osmanlı hazîneleri ve arşivi yağmalandı (Kuruluş dönemine ait belgelerin eksikliği bundan kaynaklanmaktadır).

★ Yıldırım Bayezit ve oğlu Şehzade Mustafa esir edildi.

★ Osmanlı siyasi tarihinde fetret dönemi başladı.

★ Balkanlardaki Türk ilerleyişi durdu.

 ★ Anadolu’daki ekonomik ve sosyal düzen bozuldu. 

★ Akkoyunlu Devleti güçlenerek Osmanlılara rakip hale geldi.

★ Osmanlı Devleti dağılma tehlikesi geçirmiştir.

Osmanlı Devleti’nin dağılma tehlikesi geçirmesine rağmen Rumeli'deki varlığını devam ettirebilmesinin nedenleri

★ Adaletli vergi sistemi

★ Tahrir ve tımar sistemi

★  Halka tanınan din ve dil özgürlüğü

★ Osmanlı Devleti’nin takip ettiği hoşgörü politikası

★ Osmanlı Devleti’nin sağladığı güvenlik sistem

★  Fransa ve İngiltere arasındaki Yüzyıl Savaşları

★ Ankara Savaşı öncesi yapılan Niğbolu zaferinin etkisi

Akkoyunlular Hakkında Bilgi

Akkoyunlular (1403 - 1502)

Akkoyunlular, Anadolu'nun doğusunda yaşamış bir Türkmen devletidir. Bu devlet, hakim olduğu bölgelerde birçok kültürel miras bırakmış ve Anadolu’nun Türkleşmesinde önemli katkı sağlamıştır.

Oğuzların Bayındır Boyu’na mensup Türkmenler Anadolu’nun doğusunda Akkoyunlu Devletini kurmuşlardır. Devletin kurucusu Kara Yülük adıyla meşhur olan Kara Osman Bey’dir.

XIV. yüzyılın İlk yarısından XVI. yüzyılın ilk çeyreğine kadar Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerinde hüküm sürmüş Akkoyunlu Devleti birçok esere de imza atmıştır.

Kutluğ Bey Cami, Ferahşad Bey Cami (Bayburt) Sultan Haşan Cami (Tercan Cami), Safa Cami, Hoca Ahmed Cami, Lala Beğ Cami, Şeyh Matar Cami (Diyarbakır); Saray Hatun Cami (Sara Hatun Cami, Cihangir Bey Cami, İbrahim Bey b. Bican Cami (Mardin) İran İle Irak’ın doğusunu alan Uzun Haşan, Fatih Sultan Mehmet İle yaptığı Otlukbeli Savaşı’nı (1473) kaybettikten sonra bir daha toparlanamamış, Akkoyunlulara Safevi Hükümdarı Şah İsmail son vermiştir.

Karakoyunlular Hakkında Kısa Bilgi

KARAKOYUNLULAR (1365 - 1469) 

Karakoyunlular, XIV. yüzyılın İkinci yarısında, Van Gölü kıyısındaki Erciş merkez olmak üzere kuzeyde Erzurum ve güneyde Musul’a kadar uzanan Doğu Anadolu toprakları üzerinde kurulmuş bir

Türkmen devletidir. XIV. yüzyıl ortalarında küçük bir kabile İken kısa zamanda büyük bir imparatorluk haline gelen Karakoyun-luların devlet teşkilatı İlhanlı ve Çağatay devletlerinin örgütleri esas alınarak meydana getirilmiştir. Karako-yunlu Devleti’nln saray örgütü de İlhanlIlar ve Timurlu-ların saray örgütü örnek alınarak oluşturulmuştur. Karakoyunlu hükümdarları, hayatlarının büyük bir kısmını savaş ve mücadelelerle geçirmelerine rağmen bilim ve fikir hayatının gelişmesine ve ülkelerinin bayındırlığına da büyük önem vermişlerdir.

Karakoyunlular döneminde İmar faaliyetleri de dikkat çekmektedir. Karakoyunlu hükümdarları başta Tebriz olmak üzere birçok yerde cami, medrese, hastane ve köprü yaptırmışlardır. Bunlardan; Cihan Şah’ın Tebriz’de yaptırmış olduğu Gök Mescld ve Medresesi, onun eşi Begim Hatun’un medrese ve İmareti, Van’daki Ulu Cami, İsfahan’daki Cuma Camisi, Kara-koyunluların dini mimarisinin en güzel örnekleridir. Karakoyunlular, Akkoyunlu hükümdarı

Anadolu'da Türk Siyasi Birliğinin Sağlanması

OSMANLILARIN ANADOLU'DA TÜRK SİYASİ BİRLİĞİNİ SAĞLAMA ÇALIŞMALARI

Osmanlı Devleti Balkanlarda üstünlük kazandığı dönemde, Anadolu’da siyasi birlik henüz sağlanamamıştı. Anadolu’daki Türk beyliklerinin birbirine üstünlük sağlama mücadelesi devam ediyordu. Bu durumda yapılması gereken “Anadolu Türk Birliği’nin” bir an önce gerçekleşmesi idi.

Bu düşünceyle Anadolu’da Türk siyasi birliğini kurma çalışmaları Orhan Bey döneminde başladı. Bu amaçla ilk olarak Karesioğulları Beyliği Osmanlı topraklarına katıldı. Orhan Bey döneminde Osmanlı Devleti; Germiyanoğulları Beyliği, Hamidoğulları Beyliği, Candaroğulları Beyliği, Eretna Devleti, Karamanoğulları Beyliği ve Saruhanoğulları Beyliği ile komşuydu.

Osmanlılar I. Murat döneminde, Anadolu Türk birliğini sağlamada barış yolunu seçti.

I. Murat’ın kardeşleriyle mücadelesini fırsat bilen Ahiler Ankara’ya hakim oldular; fakat kısa zamanda

I. Murat Ankara’yı geri aldı (1362).

I. Murat döneminde Hamitoğulları Beyliği'nden İsparta, Yalvaç, Akşehir, Beyşehir, Seydişehir ve Karaağaç 80 bin altın karşılığında satın alındı (1381).

I. Murat’ın oğlu Yıldırım Bayezit’in Germiyanoğulları Beyliği’nden evlenmesi üzerine çeyiz olarak Osmanlı Devleti’ne Kütahya, Tavşanlı, Emet, Simav ve çevresi verildi.

I. Murat’ın Hamitoğulları Beyliği ve Germiyanoğulları Beyliği’yle ilişkileri Osmanlı'yı Karamanoğulları Beyliği ile karşı karşıya getirdi.

Niğbolu Savaşı’ndan sonra halkın Osmanlı Devleti’ne sempatiyle bakmasını değerlendiren Yıldırım Bayezit;

★ 1390 yılında Germiyanoğulları Beyliği, Aydınoğulları Beyliği, Menteşeoğulları Beyliği ve Saruhanoğulları Beyliği’ni Osmanlı Devleti’ne bağladı.

★ 1392 yılında Hamitoğulları Beyliği, Osmanlı Devleti’ne bağlandı.

★ 1392 yılında Candaroğulları Beyliği’nin Kastamonu koluna son verildi.

★ 1397 yılında Yıldırım Bayezit kendisine karşı kurulan ittifaklarda etkili olan Karamanoğulları Beyliği üzerine yürüdü. Alaaddin Bey'in barış istemesi üzerine Karamanoğulları Beyliği ile barış yapıldı. I. Bayezit’in Rumeli’ye geçişini fırsat bilen Ka-ramanoğulları Beyliği anlaşmayı bozdu. Bunun üzerine yeniden harekete geçen Bayezit, Kara-manoğulları Beyliği’nin topraklarını ele geçirdi (1397 Akçay Savaşı).

★ Anadolu Türk birliğini sağlama yolunda fetihlerine hız veren Yıldırım Bayezit 1398 yılında Kadı Burhaneddin Devleti’nin elindeki Samsun’u aldı.

★ Kadı Burhaneddin’in ölümüyle ülke tamamen Osmanlı'ya kaldı. Böylece Sivas, Kayseri, Tokat ve Kırşehir Osmanlı’ya bağlandı (1399).

★ 1399 yılında Memlüklerin elindeki Malatya ele geçirildi. Erzincan, Kâhta, Divriği, Besni, Darende, Elbistan alındı.

Bayezit'in Anadolu’daki Faaliyetlerinin Sonuçları

★ Anadolu Türk birliği sağlanmıştır.

★ Osmanlı Devleti’nln sınırları Mezopotamya’ya ulaşmıştır.

★ Osmanlı Devleti Timur’la karşı karşıya gelmiştir.

★ Osmanlı Devleti’nln Memlükler, Akkoyunlular ve Dulkadiroğulları ile arası açılmıştır.

★ Osmanlı Devleti güç kazanmıştır.